Punteria frogatzeko tresnak: zerbatana eta tiragoma

Ez dakigu zuei gertazen zaizuen, baina guri, garai hartan punteriarekin zerikusia zuen guztia txoratzen gintuen. Harriak jaurtitzeko hainbat eta hainbat tramankulu asmatzen genituen material desberdinak erabiliz:
- Puxikak eta plastikozko botilak
- Egurrezko oholak, gomak eta arropak eskegitzeko kakoak...

Baina guztietatik, arrakasta gehien zutenak Zerbatana eta tiragoma ziren. Birpasa dezagun horiek egiteko zein material behar ditugun.

TIRAGOMA

- "Y" itxurako zuhaitz-adarra. Hurritzen adarrak onenak dira, iraunkorrak eta flexibilitate justua dutenak. Mendian edo baratzetan aurki ditzakezue.
- Odola ateratzerakoan erabiltzen dituzten gomak. Medikuarengana zoaztenean eskatzen badiozue emango dizkizue, bestela farmazietan salgai ere badaude.
- Larru zatitxo bat. Zapata zaharrei zati bat ebaki eta listo.
- Dena lotzeko hari sendoa.
- Jaurtigai bezala harriak edo borragomak erabili daitezke.

Argazkian agertzen diren bezala lotu eta zuen tiragoma prest izango duzue. Eraikitzerakoan laguntza behar baduzue, gurasoei edo aiton-amonei eskaiezue, ondo gogoratuko dituzte txikitan egindakoak eta.

ZERBATANA


-"Bic" boligrafo baten tutua baino ez dugu behar. Hori bai, aurreko muturra ebaki egin behar diogu, meheegia delako.
- Jaurtigai moduan, eskola inguratzen duten zuhaitzen fruituak erabiltzen genituen (Argazkietan agertzen dira).



Horretaz gain, Maiatza eta Ekainean, egurialdi ona egiten zuenean, puxikak urez betetzen genituen, ur-borrokak egiteko; blai-eginda bukatzen genuen....


Oharra: Hauekin jolasterakoan kontu handiz ibili behar da; begietan emanez gero zauri larriak eragin ahal ditugulako. Horregatik, gomendagarriena pote hutsei apuntazea da.

Eskailera erraldoietako harrapaketa jolasa.

Irudian agertzen diren gradak ezagunak egingo zaizkizue. Baina marraztu ditugun gaziak zer diren ez duzue jakingo...

Grada hauetan, harrapekatara jolasten genuen. Oso jolas dibertigarria eta erraza da. Grada bakoitza maila bat dela pentsatu behar da. Harrapatzailea mailetatik mailara segituko zaituzte. Mailatik ihes egiteko alboetako eskilaretara heldu behar zarete, hortik beste maila batera heldu ahal izateko. Dena den, bazegoen harrapatzaileak egin ezin zuen maniobra bat; gezi berdeak adierazten duten moduan, bazegoen harrapatzailetik azken momentuan ihes egiteko aukera "arriskutsu" bat, adoretsuenak bakarrik ausartzen ziren hori egiten: maila baten gainetik salto egin, salto bakar batez bi maila jeitsiz. Kontu handiz egin beharrekoa jausia da hori, ia 2 metro bait dauka.

Froga ezazue eta kontatuko diguzue.

Arrantza

Ezagutuko duzue argazkian agertzen den ibai hori. Eskolatik gertuen daukagun errakatxoa da. Hainbat eta hainbat ordu igaro ditugu ibai horretan. Beti noski, eskolatik irtetzerakoan. Jolastorduetan futbol zelaiaren hezitik egoten ginen errekako arrainei begira, eskola bukatzerakoan hara jaisten baitginen arrantza egitera. Ez genuen arrantza egiteko tresna berezirik behar: amua, arrantza-hari zatitxo bat eta bertako zuhaizketatik hartzen genuen makila. Haria makilan lotu, zizare bat bilatu, eta kaskaiuak arrantzatzen genituen (Euskal herriko erreketan oso ugariak diren arrain txikiak)

Guretzat denbora-pasa baino ez zen, arrainak beti askatzen bait genituen. Dena den, oso noizbeinka amuarrainen bat arrapatzen genuen, eta horiek bai, horiek etxera eramaten genituen afaritzat hartzeko. Urdailazpikoarekin zoragarri daude!

Kanikak

Kanikak, puxtarri izena ere dutenak, klasikoen artean klasikoenetarikoak dira. Kolore, disdira eta tamaina ugaritakoak izan daitezke. Normalean kristalezkoak dira. Guk nahiko diru gutxiren truke erosten genituen eta oraindik ere etxean gordeta ditugu. Gure artean elkartrukatzen genituen kromoekin egiten genuen bezalaxe; puxtarri politenak eta bitxienak beste batzuen truke alda zitezkeen. Badaude batzuk, belaunaldiz belaunaldi pasatu direnak gurasoetatik seme-alabengana. Imaginatu kanikak noiztik datozen...



Puxtarriekin hainbat gauza egin daitezke. Batzuk, politak direlako besterik ez zeuzkaten, beste batzuk lagunekin jolasteko, etxean bakarrik jolasteko...

Jolasen artean, famatuena "Guas" izenekoa zen. Futbol zelai handian jolasten genuen, garai horretan areazkoa baitzen (Belar artifiziala orain dela 8 urte jarri zuten). Jolasaren helburua besteen kanikak bereganatzea zen. Jolasteko zulo bat egiten genuen hondarrean (Guas izenekoa) eta zulotik metro batera marratxo bat marrazten genuen (Irteera). Txandak banatzeko, kanika zuloan sartzen saiatzen ginen, marratik jaurtirik. Zuloan sartzen lortzen zuena hasten zen jolasean, azkenengoa zulotik urrunen geratu zena zela. Besteen kanikak bereganatzeko, gurea zuloan sartu behar genuen lehendabizi; lortzen genuenean besteen kanikak joz, irteerako marrara eraman behar genuen. Jaurtitzerakoan beste kanikarik ikutzen ez bagenuen berriro sartu behar genuen zuloan, jolasten jarraitu ahal izateko.

Beste jolas bat aurrekoaren antzekoa zen, baina zure txanda zenean besteen kanikak zurearekin ikutuz gero, eliminatu egiten zenituen.

Beste bat, mugatutako borobil baten bakoitzaren kanikak sartzea zen eta aurrekoan bezala, besteak erre behar ziren.

Baina zuen irudimenarekin jolas pilo bat asma ditzakezuenaz ziur gaude. Anima zaitezte eta froga ezazue!!

Udarako trineoak!

Zelako oroitzapenak lerro hauek idaztean... Ez ginen bat ere geldirik egoten, batez ere eguraldi ona zegoenean. Hori pentsatzerakoan, trineoekin jolastera gindoazela etorri zait burura. Bai, bai, ondo irakurri duzue. Eguraldi onarekin trineoekin jolastera joaten ginen mendira.

Trineoa "lera" edo "narra" bezala izendatu daiteke euskaraz baita ere. Baina guk erabiltzen genituenak kartoizko kutxak ziren. Noski, ez ginen elurrean jolastera joaten, baizik eta etxetik gertu dagoen landa belartsu batera. Benetako trineo batekin elurretik ziztu bizian landa jaistea oso dibertigarria da, baina hemen, tamalez, urtean gehienez jota behin dugunez elurra, asmakizun hori bururatu zitzaigun, kartoiekin malda belartsuak jaistea, alegia.












Noiz edo noiz, benetako trineo batekin ere jaitsi dugu elurrik gabe, baina arriskutsuagoa da. Gehienetan, kartoiekin egiten genuen eta oso gustukoa genuen gainera! Zelako kolpeak hartzen genituen... Batzuetan banakako edo taldekako lasterketak egiten genituen, denak kartoi berean sartzen saiatzen ginen, beherago nor helduko zen apustu egiten genuen ata abar.













Hori bai, ideia hau hartzen baduzue, segurtatu malda segurua denaz, harririk ezta sasirik ez dagoela eta malda egokia dela.

Tabak

Tabak izatez, ardi, bildots edo ahari baten astragaloak dira, zangoetako hezur bat. Baina garai hauetan plastikozkoak erabiltzen dira jolasteko. Lau alde dituzte: aurpegia, ipurdia, leuna eta kurbatua izenekoak.

Tabetara lurrean jesarrita jolasten da, partaideen artean borobil bat eginez. Plastiko edo kristalezko kanika/bolatxo bat behar da baita ere. Jolasteko era desberdinak daude, baina ohikoena hauexek dira:

1-. Tabak eskuekin edo potetxo baten nahasten dira eta zoru laura botatzen dira dadoak bailira. Ondoren, lehenengo jokalariak bolatxoa gora jaurti behar du esku batekin, bestearekin aurretik esandako aldea erakusten duten tabak hartzeko asmoz, adibidez, aurpegia gora dutenak. Arin egin behar da! Azkenean, tabak esku baten geratu beharko dira eta bolatxoa bestean, baina lurra ikutu gabe. Bolatxoak lurra ikutzen badu edo taba guztiak ez baditu hartzen, txanda galduko du, beraz, hurrengo jokalariaren txanda izango da.

2-. Bigarren forma hau antzekoa da. Tabak bota behar dira eta bolatxoarekin bote bat eman eta berehala, taba guztiak alde batera begira ipini behar dira. Bote bakarra eman dezake bolatxoak, beraz, argi ibili behar da! Taba guztiak alde berberera begira daudenean, beste alde batekin egin behar da berdina. Horrela lau aldeak egin arte. Bolatxoa lurrera erortzen bada, txanda galduko da, bestean bezala.

Erreza ezta? Orain zuen txanda da!!!

Mahai futbola

Urte ugari igaro dira jolas bitxi honetara jolastu genuen azkenetik. Gaur egungo umeak jolasa aipatzen ere ez ditut entzun inoiz, baina egia esanda, primeran pasatzen genuen etxeko alfonbran edo portalean jolas honekin umeak gineneko arratsalde euritsuetan.
Oso erraza da jolasten ikastea eta material aldetik ez da askorik behar.

-Espazioa:

Ez da leku askorik behar eta zorua ia edozein motakoa izan daiteke. Hori bai, belauniko edo jesarrita jolastu behar dugunez, garbi egon beharko du.

Miniaturazko futbol zelai bat egin behar da, dibidez, etxeko alfonbra karraturen bat erabilita. Bertan bi ate egin behar dira, eskubaloi edo futbol zelai baten bezala.













-Materiala:

3 harri, kanika, txapa, taba, paper bola, tapoi... besterik ez dira behar. Ia edozer gauzarekin jolas daiteke, baina aukeratzen ditugun 3 pieza horien arabera, zailtasuna handiagoa izan daiteke.

Gainera, materiala aukeratzerakoan zorua nolakoa den kontuan hartu beharko dugu. Esate baterako, kanikekin alfonbran ondo jolastuko genuke, baina zoru gogor eta lau baten alde egingo lukete jolasean zehar. Horrelako toki baten jolasteko, txapak, tabak, harriak... aproposagoak dira.

- Nola jolasten da?:

Nahiz eta bi partaide baino gehiagok parte har dezaketen, errezago uler dezazuen, bat baten aurkako partida azalduko dizuegu.

Txandaka jolasten da. Lehenengo jokalariak piezak zelaian botako ditu dadoak balira bezala. Orduan, atzerago dagoen pieza aurrerago dauden bien artean pasatu beharko du kolpetxo batekin. Beti pasatu behar da atzerago dagoen pieza beste bien artean bietako bat ere ikutu gabe eta zelaitik atera gabe. Prozesua gola sartu arte edo jokalariak txarra egin arte egiten da eta gero hurrengo jokalariaren txanda izango da.












Orain badakizue nola jolasten den. Partida noiz amaitzen den zuek erabaki beharko duzue. ANIMATU ETA FROGATU!!!

Zuen iruzkinak espero ditugu!! ;)

Bitxikeria: Ba al zenekien......?

Ba al zenekien, orain dela 15 urte, gaur egungo Gizarte-gelan psikomotrizitate gela zegoela?
Ba bai, horrela da. Bertara joateko irrikitan geunden garai hartako ikasleak. Noizbeinka bertara gerturatzen ginen. Pasabidean zeuden jesarlekuetan zapatak kendu eta oinutsik geundela, bagenuen bertara igarotzeko baimena.

Gelako sorua, oinak bero mantentzen zizkizun moketa batez estalirik zegoen. Gela hartan, ordu betez primeran pasatzeko hainbat material zegoen: Koltxoneta erraldoiak, uztai piloa, forma geometriko desberdinetako kuxinak, kololerako sokak, etab....



Zoritzarrez, urteak aurrera zindoazela, gela hori gero eta gutxiago erabiltzen zen...
Oraindik gogoratzen dut, gela zoragarri horretan egon nintzen azken eguna: Euskerazko ikasgaian bideo bat ikusi behar genuen, 5.mailan geunden. Klaseko bideoa apurtuta zegoenez, ni eta beste 4 lagun psikomotrizitate gelara bidali gintuzten, bideoa bertan ikusteko. Egia kontatu behar badizuet, bideoa ikusi genuen bai... baina irakaslea gure bila etorri zenean, izerditan aurkitu gintuen... Gela agurtzeko modu polita izan zen hura!

Soka saltoa

Gure garaian, soka-saltoan neskak ibiltzen ziren gehienbat. Beraiei abestea gehiago gustatzen zitzaien guri baino. Guztiok dakigu astiro eta gure erritmora saltoak ematen, baina abestiak arinago abestu ahala erritmoa ere gora doa eta hor ikusten da benetako trebetasuna.

Gainera, ez pentsa soka-saltoan ibiltzea beti erraza denik. Imaginazioarekin gauza eta jauzi mota desberdin ugari egin daitezke. Hortaz, soka-saltoaz barre giten duzuenok, ikusi hurrengoko bideo hauek eta imitatu eurek egiten dutena. Seguru barregura kentzen zaizuela! Oso trebeak dira, ikusi:




Harrituta ezta? Zuek patioan ere saia zaitezkete, baina kontuz! Hezurrak apurtu gabe e! Horretarako hemen ipiniko dizkizuegu soka-saltoan lasaiago ibiltzeko kanta pare bat:

Iraupena neurtzeko balio du honek.Zenbaki bakoitzean salto bat eman behar da:

Aita, ama, zenbat urterekin ezkonduko naiz? Txikia naiz eta ez dakit. Bat, bi, hiru, lau, bost, sei, zazpi...


Hona hemen soka-saltoan ibiltzeko beste jolas bat:


1-.Bi lagunek sokari eragiten diote eta beste bat saltoka arituko da abestiak irauten duen bitartean.

Salto egiteko modua ezberdina da abestiaren bi zatietan.

2-.Lehenengo zatian saltoka ari den lagunak bi salto sokaren gainetik eman behar ditu eta jarraian beste bi salto sokaren azpitik:

TXANTXIBIRI KAMINO: hiru salto arrunt
EZ DAUKA DIRURIK: sokari eragiten diotenek soka altxatuko dute eta saltatzailearen buru gainean sokari bi bira emango dizkiote.

Mugimendu berak errepikatuko dira hurrengo sei esaldietan.


3-.Abestiaren bigarren zatian salto guztiak soka gainetik egin behar dira, baina abiadura aldatuta. Zenbakiak abesterakoan poliki egin behar dira saltoak. TXANTXIBIRI esaterakoan, ordea, bi salto azkar egin behar dira.

Badakizue, irudimenarekin, dakizkizuen kantak jolas bezala molda ditzakezue. Hemen bi adibide labur jarri ditugu, baina askoz gehiago daude.

Kromoak: 1994ko Futbol mundiala!

Datorren urtean 2010ean, berriz ere, 4 urterik behin ospatzen den Futbol selekzioen arteko munduko txapelketa ospatuko da. Orain dela 15 urte, 1994an Estatu Batuetan ospatu zen txapelketa bera. Garai horretan, kromo bilduma ugari egiten genuen, eta zihurrenik arrakasta gehiena izan zuenetariko bat, USA' 94 izan zen, munduko txapelketa horren inguruko bilduma, hain zuzen ere.

3 kromo mota desberdin zeuden:
- Jokalarienak (Jokalari bakoitzak berea zuen)
- Selekzioen armarrienak
- Selekzioen taldeen argazkirenak (Selekzio bakoitzeko jakalari, entrenatzaile eta teknikoak agertzen ziren).



Liburudendetan erosten genituen kromo horien gutunazalak. Azal bakoitzean 5 kromo zeuden, eta 25 pezetako (0,15 euro) salneurria zuten. Zenbat eta azal gehiago erosi, gero eta kromo gehiago errepikatzen zitzaizkizun; eta noski, errepikaturiko kromoak trukatzen aritzen ginen jolastorduetan.

Kromo preziatuenen artean, Julen Guerrerorena eta garai hartako Barça-ko jokalarienak ziren (Romario, Koeman, Stoichov...). Horietako kromo bat 4 edo 5 kromoetako balioa zuen, eta hainbat kromoen truke aldatzeko aukera zegoen negoziatzaile ona baldin bazinen.

Txapak

Txikiak ginenean etengabe aritzen ginen txapekin jolasean. Askotan txirrindularien argazkiak hartu eta txapetan itsasten genituen. Horrela, jokalari bakoitzak hiruzpalau txapa zituen, bakoitza pisu desberdin batekin, zirkuitoaren zatiaren arabera bat edo beste aukeratzeko.

Txapak prestatu:

- Lehenengo freskagarri, garagardo edo dena delako edari baten botilaren txapa batzuk bilatu behar dira. Xanpain botilen txapak ere balio dute, oso arinak eta bizkorrak dira eta.
- Nahi izanez gero, bigarren pauso honetan, txapei pisua ezartzen zaie. Nola? Guk laranjaren azala, kaleko ostoak, plastilina, bela baten argizaria etabar erabiltzen genituen. Modu horretan txapa bakoitza pisu bat hartuko du, gero, zirkuitoen atal zailenetan pisudunak aukeratzeko eta atal zabal eta luzeetan pisurik gabekoak.
- Azkenik, nahi izanez gero, txirrindulari baten aurpegiaren argazkia itsatsi lekioke txapari. Guk "esprinter-en" argazkiak txapa arin eta azkarrei ipintzen genizkien eta "eskalatzaile-en" argazkiak txapa pisutsuenei. Modu horretan, gure txirrindulari taldea prestatzen genuen, esan bezala, zirkuituaren arabera bat edo beste erabiltzeko. Nahi izanez gero, beste pertsonai batzuen aurpegiak ipin daitezke edota ezer ez ipini. Bakoitzaren aukera.

Zirkuitoa:

- Zirkuitoak era askotakoak izan daitezke, baina egokiena eta dibertigarriena, zoru lau eta gogor baten egitea da txapak irrista daitezen. Etxeko alfonfra gainean ere egin daiteke, adibidez, baina ez da gauza bera izango.
- Kalean klarion batekin marraztu daitezke nolanahiko zirkuituak baina kalean aurkitzen ditugun elementuak ere aprobetxa daitezke edota bien arteko konbinaketa bat egin: zirkuitoa marraztu eta kaleko elementuak aprobetxatu, hala nola, bankuak, espaloiak, baldosen marrazki/formak...

Arauak:

- Azkenik, lagunekin elkartu eta jolasa arautzea besterik ez da falta (zenbat toke kopuru tanda bakoitzean, zirkuitotik irtetzean zer gertatzen den, zirkuitoko atal espezefikoen arauak, buelta kopurua, etabar).

Tronpa!

Nor da tronpa bat etxean ez duen edo inoiz izan ez duen gizakia? Gu ez, noski! Txikiak ginenean oso tronpazaleak ginen, denbora mordoa pasatzen genuen tronparekin jolasten. Batzuetan, kalean egoten ginen argia joaten zen arte.













Gutariko batzuk tronpa bat baino gehiago genituen, bakoitza kolore batzuekin margoztuta edota txintxetekin apainduak. Puntak ere aldatzen genizkien eta jolas mota bakoitzerako tronpa bat genuen. Adibidez, iraupeneko jolasetarako hobeagoa da punta borobilduna duen tronpa, denbora gehiago iraungo du eta. Baina tronpa bat bestearen kontra botatzera jolasten genuenean, "piketeetara", punta zorrotzdunak erabiltzen genituen, besteenetan kalte handiagoa egiten dutelako.


Hemen duzue tronpari buruzko web interesagarri bat. Anima zaitezte, Nintendo-a utzi eta jolastu horrelako jolasetara!! Gero eta trikimailu berri gehiago froga ditzakezue tronparen profesionalak bihurtu arte.